Sezon burzowy w pełni. Czy wszyscy wiedzą, jak się zachować w czasie burzy? Jak nie dać się jej zaskoczyć? Czym jest i dlaczego jest tak gwałtowna?  Polska położona jest na obszarze, w którym burze występują przez okres wiosenny, letni i jesienny.

 

Czym jest burza?

Burza jest zjawiskiem meteorologicznym ściśle związanym z rozwojem chmur o strukturze pionowej. W czasie burzy obserwuje się duże opady deszczu, którym towarzyszą wyładowania atmosferyczne – pioruny, widziane jako błyskawice, a słyszane jako grzmoty.

Jak powstaje burza?

W górnych warstwach atmosfery powietrze jest zimniejsze niż przy powierzchni ziemi.  Ciepłe powietrze jest fizycznie lżejsze i zaczyna się unosić. W trakcie tego procesu rozpręża się  i ochładza, wzrasta jego gęstość i zaczyna znów opadać. Gdy takie powietrze jest bogate w parę wodną, w  trakcie  ochładzania się, para zaczyna się skraplać. Wilgotne powietrze stygnie wolniej, a uwalniające się ciepło gwałtownie się wznosi, gdzie temperatura jest znacznie niższa. Chłodne powietrze rozprzestrzenia się na boki, co powoduje silny wiatr, zaczynają się wyładowania elektrostatyczne i silne opady.

Jak powstają pioruny?

Pioruny powstają w wyniku zderzenia się ciepłych i zimnych mas powietrza. W czasie uderzenia pioruna wyzwala się energia, która rozprasza w powietrzu kanał ciepła, w którym następuje jego  ogrzanie i jonizacja. Niewielka część tej energii  przekształca się w błysk i grzmot, natomiast znaczna jej część zostaje rozładowana w punkcie uderzenia w powierzchnię ziemi,  co jest bardzo niebezpieczne dla ludzi. Następstwami takich uderzeń są pożary bądź inne zniszczenia materialne zagrażające przyrodzie, ludziom i zwierzętom. Burzy towarzyszą także liczne niebezpieczne zjawiska: obfite opady deszczu, silne porywy wiatru, a nawet trąby powietrzne.

Czy burzę da się przewidzieć?

Nie trzeba być synoptykiem, by umieć rozpoznać symptomy zbliżającej się burzy. Wystarczy umiejętnie obserwować pogodę. Pierwszym sygnałem może być wilgotne i parne powietrze. Jest nam wtedy duszno, często mówimy, „że nie ma, czym oddychać”, a wysoka temperatura powietrza utrzymuje się przez kilka dni. Nadchodzącą burzę zwiastuje bardzo silny wiatr, który zrywa się nagle. Przed pojawieniem się deszczu i piorunów mamy kilkanaście minut na schronienie się w bezpiecznym miejscu lub zabezpieczenie przedmiotów na balkonie, parapecie czy podwórku. Ponadto krwistoczerwony wschód lub  zachód słońca oznacza dużą wilgotność powietrza, co może być symptomem pogorszenia się pogody. Burzę najlepiej zwiastują chmury. Jeśli wzbijają się do góry, a ich dolna część jest spłaszczona i ciemna, swoim kształtem przypomina kowadło, mogą wskazywać na zbliżającą się burzę. Bardzo dużą i groźną chmurą, nazywaną zwyczajowo „burzową”, jest „wał szkwałowy”. Kształtem przypomina długi, poziomy uskok i zwiastuje gwałtowną i silną burzę. Jest na jej początku, przynosi bardzo silny wiatr i ulewny deszcz. Na podstawie grzmotów można obliczyć jak daleko jest burza. Po zobaczeniu błysku, należy policzyć za ile sekund uderzy grzmot, a następnie wynik pomnożyć przez 340. To tyle metrów, ile pokonuje dźwięk w ciągu sekundy. Jeżeli czas między błyskawicą a grzmotem jest mniejszy niż 10 sekund – burza jest bardzo blisko i należy się szybko schować. Gdy  piorun ma uderzyć w miejsce, w którym stoi człowiek, odczuwa on na swoim ciele ciarki, a drobne włoski podnoszą się. Należy szybko kucnąć, a stopy ustawić blisko siebie. Ważne, by nie stać w rozkroku.

Najbardziej oczywistym sposobem na przewidzenie burzy jest słuchanie prognozy pogody lub sprawdzenie jej w Internecie. Są strony internetowe, które informują o burzach. Niekiedy dostajemy alerty SMS z ostrzeżeniami.

Bezpieczne miejsca w czasie burzy

Najbezpieczniejszym miejscem w czasie burzy jest budynek lub samochód zaparkowany w bezpiecznym miejscu – nie pod drzewem. W budynku mieszkalnym czy biurze należy zamknąć wszystkie okna i nie dotykać przedmiotów metalowych.  Należy zabezpieczyć wszelkie przedmioty będące na parapecie zewnętrznym,  balkonie czy podwórku. Sprzęt gospodarstwa domowego należy odłączyć z prądu. Jeśli zauważy się niebezpieczne zdarzenie, należy niezwłocznie zadzwonić po pomoc.

Bezpieczeństwo w czasie burzy na otwartej przestrzeni

Pioruny uderzają w najwyższy punkt w okolicy. Do najbardziej niebezpiecznych miejsc należą więc góry. Należy bezwzględnie unikać przebywania w pobliżu szczytów i grzbietów górskich. Gdy widać symptomy nadciągającej burzy, należy jak najszybciej schodzić w dół, najlepiej do schroniska.  Należy wystrzegać się także otwartych przestrzeni, nie stać pod pojedynczymi drzewami, słupami, masztami, liniami wysokiego napięcia . Gęstsze zadrzewienie daje lepsze schronienie. W przypadku pozostania na otwartej przestrzeni należy kucnąć ze złączonymi nogami. Najlepiej poszukać jakiegoś zagłębienia w terenie lub rowu.  Nie wolno siadać ani się kłaść. Jeśli jesteśmy w grupie, powinniśmy zachować między sobą kilkumetrową odległość. Trzeba też wypiąć z ubrania elementy metalowe. W czasie burzy nie wolno pływać w akwenach wodnych, należy wyjść z wody i oddalić się od brzegu.

Wszystkie zdjęcia wykorzystane w artykule pochodzą ze strony: https://pixabay.com/